تکنیک SMART: راهکاری موثر برای برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری موفق
تکنیک smart چیست؟ آشنایی با شاخص‌های هدف‌گذاری اسمارت
یکی از مهم‌ترین مهارت‌هایی که هر فرد برای رسیدن به موفقیت در زندگی شخصی و شغلی به آن نیاز دارد، توانایی هدف‌گذاری موثر و کارآمد است. اما آیا واقعاً می‌دانیم چگونه باید اهداف درست و سازنده‌ای برای خود تعیین کنیم؟ آیا با ویژگی‌های یک هدف SMART آشنا هستیم؟ تکنیک SMART یا شاخص SMART یکی از رایج‌ترین و در عین حال کاربردی‌ترین روش‌های هدف‌گذاری است که امروزه در حوزه‌های مختلف زندگی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
SMART مخفف پنج ویژگی Specific (خاص)، Measurable (قابل اندازه‌گیری)، Achievable (دست‌یافتنی)، Relevant (مرتبط) و Time-bound (مشخص در زمان) است. به کمک این پنج شاخص SMART، می‌توانیم هدف‌هایی واضح، دقیق، واقع‌بینانه و البته چالش‌برانگیز برای خود تدوین کنیم و احتمال رسیدن به آنها را به حداکثر ممکن برسانیم. در ادامه به شرح هر یک از این پنج ویژگی هدف‌گذاری اسمارت خواهیم پرداخت.
ویژگی هدف گذاری اسمارت
1.خاص و دقیق بودن (Specific)
در خصوص شاخص SMART، اولین خصوصیتی که یک هدف خوب باید داشته باشد، شفاف و خاص بودن آن است. به جای آنکه هدفی کلی و مبهم مانند “می‌خواهم در کارم پیشرفت کنم” را انتخاب کنید، هدف خود را تا جای ممکن دقیق و واضح بیان کنید.
هدفی شبیه “قصد دارم تا پایان امسال، با افزایش 20 درصدی فروش محصولات X، به پست سرپرست فروش ارتقا پیدا کنم” از شفافیت بالایی برخوردار است. هر چه جزئیات بیشتری درباره هدف خود بدانید و آن را دقیق‌تر تعریف کنید، برنامه‌ریزی برای دستیابی به آن نیز آسان‌تر خواهد شد.
شاخص SMART به ما کمک می‌کند به جای اهداف ذهنی و مجرد، خواسته‌های خود را به شکلی کاملاً عینی و ملموس بیان کنیم. برای نوشتن هدف به شیوه اسمارت، باید بتوانید به سوالاتی مانند “دقیقاً چه چیزی می‌خواهم به دست بیاورم؟”، “چرا این هدف برایم مهم است؟” و “چه کسی درگیر تحقق این هدف خواهد بود؟” پاسخ دهید.
2. قابل سنجش بودن (Measurable)
ویژگی بعدی یک هدف SMART، قابلیت اندازه‌گیری کمّی آن است. برای آنکه بدانید در مسیر رسیدن به هدف چقدر پیشرفت داشته‌اید، باید بتوانید معیارهای عددی برای سنجش میزان حصول آن تعریف کنید. مثلاً به جای هدفی مانند “می‌خواهم سلامت‌تر زندگی کنم”، هدفی مثل “می‌خواهم در 3 ماه آینده، 5 کیلوگرم وزن کم کنم و دور کمرم را 6 سانتی‌متر کاهش دهم” را برگزینید.
وقتی برای هدف خود شاخص‌های کمّی تعیین می‌کنید، مانند کاهش وزن یا افزایش درآمد، می‌توانید به سادگی میزان دستاوردتان را اندازه بگیرید. همچنین با تقسیم هدف نهایی به اهداف کوچکتر قابل سنجش، انگیزه بیشتری برای ادامه مسیر پیدا خواهید کرد.
در واقع شما با تبدیل رویای ذهنی خود به اهداف عینی، مسیر رسیدن به آن را نیز هموارتر می‌سازید. شاخص SMART این فرصت را به شما می‌دهد که رشد و پیشرفت خود را رصد و کنترل کنید.
3. دست‌یافتنی بودن (Achievable)
سومین خصوصیت هدفی که بر اساس شاخص SMART تعیین می‌شود، قابل دسترس و واقع‌بینانه بودن آن با توجه به توانایی‌ها و شرایط فعلی ماست. تعیین اهداف بسیار آرمانی و فراتر از حد توان، نه تنها مفید نیست بلکه می‌تواند به مرور زمان باعث دلسردی و انصراف ما از ادامه تلاش شود.
هدفی SMART است که با وجود چالش‌برانگیز بودن، با پشتکار و جدیت امکان تحقق آن وجود داشته باشد. برای مثال، کسب درآمد میلیاردی در کمتر از یک سال برای بسیاری از ما، هدفی دست نیافتنی است. اما مثلاً هدف “راه‌اندازی یک کسب و کار اینترنتی و کسب درآمد ماهیانه 5 میلیون تومان تا 6 ماه آینده” گرچه به تلاش بسیاری نیاز دارد اما هدفی معقول و شدنی است.
تکنیک SMART ما را تشویق می‌کند که با خودمان روراست باشیم و متناسب با استعدادها و امکاناتی که داریم، برای خود هدف تعیین کنیم. با این حال، نباید اهداف را دست کم گرفت و آنقدر آسان انتخاب کرد که انگیزه‌بخش نباشند!
4.مرتبط بودن (Relevant)
ویژگی چهارم یک شاخص SMART، میزان ارتباط آن با سایر اهداف زندگی و کار ماست. به عبارت دیگر، هدفی که انتخاب می‌کنیم باید در راستای تحقق اهداف کلی‌تر ما در زمینه‌های مختلف باشد. گاهی افراد به دلیل شرایط یا توصیه دیگران، اهدافی را دنبال می‌کنند که لزوماً با علایق، ارزش‌ها و سبک زندگی آنها سازگار نیست و به همین دلیل خیلی زود دلسرد می‌شوند.
فرض کنید هدف بلندمدت شما داشتن یک زندگی سالم در دوران میانسالی است. در این صورت، اهدافی مانند ورزش روزانه، مراقبه، مطالعه کتاب‌های روانشناسی، کنترل استرس و تغذیه سالم همگی با این هدف کلی، ارتباط و هماهنگی دارند. اما مثلاً هدف شرکت در یک دوره بورس‌بازی پرریسک، شاید چندان در خدمت سلامت جسمی و روانی شما نباشد! بنابراین در روش SMART باید همواره ارتباط اهداف خرد با اهداف کلان زندگی را مدنظر داشت.
5.زمان‌بندی مشخص (Time-bound)
و بالاخره آخرین ویژگی یک شاخص SMART داشتن زمان‌بندی مشخص برای تحقق آن است. همه ما باید بتوانیم برای رسیدن به خواسته‌های خود، یک جدول زمانی تعریف کنیم. اهدافی که محدوده زمانی ندارند، در حد یک رویا باقی می‌مانند و هیچ‌گاه به سرانجام نمی‌رسند.
بازه زمانی می‌تواند بسته به نوع هدف از یک روز تا یک ماه، یک فصل یا یک سال متغیر باشد. در مثال هدف راه‌اندازی کسب و کار، محدوده “6 ماه” تعیین شده بود. یا مثلاً شما می‌توانید هدف داشته باشید که “تا پایان تابستان، با شرکت دوره‌های آکادمی چابک و فراگیری مهارت‌های برنامه‌نویسی، وب‌سایت شخصی خودم را راه‌اندازی کنم”.
در اینجا هم شاخص SMART دارای یک بازه زمانی مشخص (پایان تابستان) است. تکنیک اسمارت، ما را وادار می‌کند که از فردا موکول کردن اهداف دست برداریم و خود را پاسخگو بدانیم.
منبع:
دیدگاهتان را بنویسید