انواع زبان های برنامه نویسی و کاربرد آنها

انواع برنامه نویسی کامپیوتر – آیا می‌دانستید که امروزه بیش از 250 زبان برنامه‌نویسی وجود دارد که هرکدام از انواع زبان های برنامه نویسی در حوزه‌های مختلفی مثل توسعه وب، هوش مصنوعی، اپلیکیشن‌های موبایل و بازی‌های ویدئویی استفاده می‌شوند؟ این زبان‌ها از مجموعه‌ای از قواعد و دستورات تشکیل شده‌اند که به کامپیوتر می‌گویند چگونه وظایف خاصی را انجام دهد. اما شما لازم نیست به تمامی آن‌ها مسلط باشید!

از زبان‌های سطح پایین مانند اسمبلی که نزدیک به زبان ماشین هستند، تا زبان‌های سطح بالا مانند پایتون و جاوا که به انسان‌ها نزدیک‌تر و خواناترند، هر یک از انواع زبان های برنامه نویسی برای نیازهای خاصی طراحی شده‌اند و کاربردهای خاصی دارند. اگر می‌خواهید با انواع برنامه نویسی آشنا شوید، تا انتهای مطلب همراه آکادمی چابک باشید.

دوره‌های آموزشی آکادمی چابک

با تخفیف‌های ویژه آکادمی چابک، یادگیری را شروع کنید!

مشاهده دوره‌ها

انواع زبان های برنامه نویسی از لحاظ سطح

زبان‌های برنامه‌نویسی به نوعی ابزارهای برنامه‌نویسان هستند که با استفاده از آن‌ها قادر به توسعه نرم‌افزارها، برنامه‌ها و سیستم‌های کامپیوتری می‌شوند. این زبان‌ها به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند که هرکدام کاربردها و ویژگی‌های خاص خود را دارند. مقایسه انواع زبان های برنامه نویسی از لحاظ سطح می‌تواند به انتخاب بهتر شما کمک کند.

1. زبان‌های سطح پایین (Low-Level Languages)

زبان‌های سطح پایین به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: زبان ماشین (Machine Language) و زبان اسمبلی (Assembly Language).

زبان ماشین:

زبان ماشین توسط واحد پردازش مرکزی (CPU) درک و اجرا می‌شود و به‌صورت دودویی (0 و 1) نوشته می‌شود.

زبان اسمبلی:

زبان اسمبلی یک لایه بالاتر از زبان ماشین قرار دارد و از نمادهای مختصر و کلیدواژه‌هایی استفاده می‌کند که به دستورات زبان ماشین ترجمه می‌شوند. این زبان به برنامه‌نویسان اجازه می‌دهد تا به‌صورت مستقیم با سخت‌افزار سیستم تعامل کنند و بهینه‌سازی دقیقی بر روی عملکرد سیستم داشته باشند.

2. زبان‌های سطح بالا (High-Level Languages)

زبان‌های سطح بالا بیشتر شبیه زبان طبیعی انسان هستند و نسبت به زبان‌های سطح پایین انتزاع بیشتری ارائه می‌دهند. این زبان‌ها خواناتر، قابل‌فهم‌تر و آسان‌تر برای یادگیری و استفاده هستند. زبان‌های سطح بالا پرکاربردترین انواع زبان های برنامه نویسی در بازار کار هستند و اغلب برای یادگیری برنامه نویسی توسط مبتدیان توصیه می‌شوند.

C و C++:

زبان C یکی انواع زبان های برنامه نویسی سطح بالا است که برای توسعه سیستم‌عامل‌ها، برنامه‌های کاربردی، و بازی‌های کامپیوتری استفاده می‌شود. C++ به‌عنوان یک توسعه‌یافته از زبان C معرفی شد و ویژگی‌های برنامه‌نویسی شیءگرا (Object-Oriented Programming) را اضافه کرد.

Java:

زبان Java جزو انواع برنامه نویسی چند پلتفرمی است که توسط شرکت Sun Microsystems توسعه داده شد و امروزه تحت مالکیت شرکت Oracle است. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های Java قابلیت اجرای برنامه‌های نوشته شده با آن بر روی هر پلتفرمی است که دارای ماشین مجازی جاوا (JVM) باشد. Java در توسعه برنامه‌های وب، اپلیکیشن‌های موبایل (اندروید)، و نرم‌افزارهای سازمانی بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد.

Python:

Python یک زبان برنامه‌نویسی سطح بالا، پویا و چندمنظوره است که به‌دلیل سینتکس ساده و خوانا، به‌سرعت بین برنامه‌نویسان محبوب شده است.

Python در زمینه‌های مختلفی از جمله توسعه وب، علم داده‌ها (Data Science)، هوش مصنوعی (AI)، یادگیری ماشین (Machine Learning) و خودکارسازی (Automation) کاربرد دارد.

انواع برنامه نویسی پایتون شامل برنامه‌نویسی ساختاری (Procedural Programming)، برنامه‌نویسی شیءگرا (Object-Oriented Programming – OOP)، برنامه‌نویسی تابعی (Functional Programming) و برنامه‌نویسی کاربردی (Functional Programming) می‌شوند.

خیلی از برنامه‌نویسان، پایتون را بهترین زبان برنامه نویسی می‌دانند که افراد می‌توانند با آن شروع کنند.

JavaScript:

JavaScript انواع برنامه نویسی اسکریپتی است که برای توسعه صفحات وب پویا و تعامل‌پذیر استفاده می‌شود. این زبان در ابتدا برای برنامه‌نویسی سمت کلاینت (Client-Side) در مرورگرهای وب طراحی شد، اما با ظهور Node.js به یک زبان برنامه‌نویسی سمت سرور (Server-Side) نیز تبدیل شده است.

JavaScript در توسعه برنامه‌های تحت وب، اپلیکیشن‌های موبایل و بازی‌های آنلاین کاربرد فراوانی دارد.

3. زبان‌های برنامه‌نویسی اسکریپتی (Scripting Languages)

زبان‌های اسکریپتی برای نوشتن اسکریپت‌های کوچک و خودکارسازی وظایف استفاده می‌شوند. این زبان‌ها تفسیری (Interpreted) هستند، یعنی کد آن‌ها به جای ترجمه شدن به کد ماشین، در زمان اجرا توسط مفسر (Interpreter) اجرا می‌شود.

PHP:

PHP جزو انواع برنامه نویسی سمت سرور است که برای توسعه صفحات وب پویا و تعاملی استفاده می‌شود. PHP به‌دلیل سادگی و قابلیت ادغام آسان با پایگاه‌های داده، به‌ویژه MySQL، در توسعه وب بسیار محبوب است.

Ruby:

Ruby زبان برنامه‌نویسی پویا و شیءگرا است که بیشتر برای توسعه وب و اسکریپت‌نویسی استفاده می‌شود. چارچوب Ruby on Rails یکی از مشهورترین چارچوب‌های توسعه وب است که بااستفاده از زبان Ruby توسعه یافته است.

4. زبان‌های برنامه‌نویسی تابعی (Functional Programming Languages)

زبان‌های تابعی جزو انواع برنامه نویسی هستند که برپایه محاسبات ریاضی و استفاده از توابع بدون حالت (Stateless Functions) استوار است. این زبان‌ها با تمرکز بر عدم تغییرپذیری داده‌ها (Immutable Data) و استفاده از توابع به‌عنوان واحدهای اصلی برنامه‌نویسی، سادگی و قابل پیش‌بینی بودن کد را تضمین می‌کنند.

Haskell:

Haskell یک زبان برنامه‌نویسی تابعی محض است که برای پژوهش‌های علمی و پروژه‌های آموزشی استفاده می‌شود. Haskell به‌دلیل سینتکس زیبا و امکانات پیشرفته، در بین علاقه‌مندان به برنامه‌نویسی تابعی بسیار محبوب است.

Erlang:

Erlang یک زبان برنامه‌نویسی تابعی است که برای توسعه سیستم‌های توزیع‌شده و مقاوم به خطا طراحی شده است. این زبان در زمینه‌هایی مانند مخابرات، پیام‌رسانی و سیستم‌های بلادرنگ (Real-Time Systems) کاربرد دارد.

5. زبان‌های برنامه‌نویسی منطقی (Logic Programming Languages)

زبان‌های برنامه‌نویسی منطقی براساس روابط منطقی و قواعد (Rules) کار می‌کنند. برنامه‌ها در این زبان‌ها به‌صورت مجموعه‌ای از قواعد و حقایق تعریف می‌شوند و سیستم استنتاج (Inference System) این قواعد را برای حل مسئله‌ها به‌کار می‌گیرد. برای مثال: Prolog

سخت‌ترین زبان برنامه‌نویسی

بسیاری از برنامه‌نویسان، زبان‌های سطح پایین مانند Assembly و Malbolge را به‌عنوان سخت‌ترین زبان‌های برنامه‌نویسی می‌شناسند. یادگیری این زبان‌ها به‌دلیل ساختار پیچیده و نزدیکی به زبان ماشین، بسیار دشوار است. اگر به دنبال چالش هستید، این زبان‌ها مناسب شما هستند!

مادر زبان‌های برنامه‌نویسی کدام است؟

زبان C را اغلب به‌عنوان “مادر زبان‌های برنامه‌نویسی” می‌شناسند. چرا؟ چون بسیاری از زبان‌های محبوب امروزی مانند C++، Java، Python، JavaScript و حتی Go و Rust بر پایه مفاهیم و ساختارهای زبان C طراحی شده‌اند. یادگیری C پایه‌ای قوی برای درک بهتر سایر زبان‌ها فراهم می‌کند.

ترتیب یادگیری زبان های برنامه نویسی

ترتیب یادگیری انواع برنامه نویسی به نسبت موقعیت شغلی که به‌دنبال آن هستید، متفاوت است. اگر در حال بررسی بازار کار زبان‌های برنامه‌نویسی در ایران یا جهان هستید، پیشنهاد می‌کنیم با زبان‌هایی مثل HTML، CSS، JavaScript شروع کنید و سپس به سراغ زبان‌های سمت سرور مانند Python یا PHP بروید.برای مثال برای تبدیل شدن به یک توسعه‌دهنده وب، می‌توانید زبان‌های برنامه‌نویسی زیر را به‌ترتیب یاد بگیرید:

• HTML و CSS: برای شروع، مهم است که با HTML (HyperText Markup Language) و CSS (Cascading Style Sheets) آشنا شوید.
• JavaScript: بعد از HTML و CSS، زبان برنامه‌نویسی JavaScript نیازمندی بعدی شماست. JavaScript یک زبان برنامه‌نویسی قدرتمند است که می‌توانید با آن به‌صورت پویا و تعاملی برنامه‌های کاربردی وب بسازید. البته، پس از یادگیری این زبان‌ها، زبان‌های دیگر مانند PHP، Python یا Ruby به شما کمک می‌کنند تا حرفه‌ای‌تر شوید.

کدام زبان برنامه نویسی درآمد بیشتری دارد؟

در بین زبان‌های مختلف، زبان‌هایی مانند Python، Java و JavaScript به دلیل گستردگی کاربرد و بازار کار قوی، معمولاً درآمد بیشتری برای توسعه‌دهندگان فراهم می‌کنند. اگر قصد دارید وارد حوزه‌هایی مثل هوش مصنوعی، توسعه اپلیکیشن موبایل یا برنامه‌نویسی وب شوید، انتخاب زبان مناسب می‌تواند تأثیر زیادی در مسیر شغلی‌تان داشته باشد.

پردرآمدترین زبان برنامه‌نویسی

در سال‌های اخیر، زبان‌هایی مثل Python، Go، Kotlin، Rust و Swift جزو پردرآمدترین زبان‌های برنامه‌نویسی شناخته شده‌اند. اما طبق آمار جهانی، Go و Rust معمولاً در صدر فهرست قرار دارند، چون تقاضای بالا و نیروی متخصص کم دارند. زبان Python نیز به دلیل کاربرد گسترده در هوش مصنوعی و علم داده‌ها، درآمد بسیار خوبی دارد.

سخن پایانی انواع برنامه نویسی کامپیوتر

انواع برنامه نویسی باتوجه به ویژگی‌ها و قابلیت‌های خاص خود، در زمینه‌های مختلفی کاربرد دارد. انتخاب زبان مناسب برای یک پروژه بستگی به عوامل مختلفی مانند نیازمندی‌های پروژه، کارایی، زمان توسعه و قابلیت‌های برنامه‌نویسان دارد.

اگر مسیر‌تان را انتخاب کردید و به‌دنبال دوره‌های به‌روز و کاربردی انواع برنامه نویسی کامپیوتر هستید، می‌توانید در دوره‌های آکادمی چابک شرکت کنید. اساتید خبره در دوره‌های ما شما را برای بازار کار سخت امروزی آماده می‌کنند تا به‌راحتی بتوانید درآمدزایی کنید.

منابع​

coursera.org

simplilearn.com